Η Ήρα στον αστερισμό του καρκίνου, της Κώστιας Κοντολέων συνιστά μια ιδιότυπη λογοτεχνική τοιχογραφία της ανθρώπινης αντοχής, ένα υπαρξιακό χρονικό μιας ολέθριας πορείας που καταλήγει σε εσωτερικό φως. Με σπάνια αφηγηματική εγκράτεια και ύφος σχεδόν δωρικό, η συγγραφέας δεν υποκύπτει στη ρητορική της θυματοποίησης ή στο συναισθηματικό εκβιασμό. Δεν γράφει για να προκαλέσει τη συγκίνηση ή το δάκρυ. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει τον καρκίνο του μαστού με έναν σχεδόν ασκητικό ρεαλισμό, ανασκάπτοντας τα βαθύτερα στρώματα της ψυχής και του σώματος. Γράφει αυτό το βιβλίο για να αναδείξει πόσο σημαντικό είναι να «δηλώνεις παρούσα στη ζωή που σφύζει γύρω σου», ακόμα και μόλις έχεις σηκωθεί από το κρεβάτι της χημειοθεραπείας.
Στο αφηγηματικό επίκεντρο τοποθετείται η Ήρα, μια γυναίκα που φέρει το αρχαϊκό βάρος του ονόματός της. Όμως, η Κοντολέων δεν αρκείται σε έναν εύκολο συμβολισμό· παρουσιάζει την ηρωίδα της ως ενσάρκωση μιας σύγχρονης Αμαζόνας, που ακρωτηριάζεται σωματικά όχι όμως ψυχικά, για να επανασυνθέσει τον εαυτό της εκ νέου. Ο καρκίνος εδώ δεν λειτουργεί απλώς ως απειλή ζωής, αλλά ως μηχανισμός αποδόμησης που πλήττει τις στερεότυπες ταυτότητες της γυναίκας, της μητέρας, της επαγγελματία, και αναγκάζει την ηρωίδα να αναμετρηθεί μαζί του, δεν μπορεί να αηηίξει, όμως τα όνειρά της.
Η Κοντολέων μετατρέπει τον καρκίνο από καθολικό φόβο σε εργαλείο δύναμης. Αν και δεν αποσιωπά τη φρίκη της διάγνωσης, τις χημειοθεραπείες, την ψυχική κατάρρευση, εντούτοις το βλέμμα της προσηλώνεται πάντα στη χαρά της ζωής. Παραμένει αισιόδοξο και αυτή είναι και η μεγαλύτερη αρετή του βιβλίου. Στο πλαίσιο αυτό, η αισιοδοξία της δεν είναι επιφανειακή ή εξαγγελτική. Δεν υπόσχεται φρούδες ελπίδες, αλλά βαθιά υπαρξιακή αποδοχή. Η Ήρα «νικά» τον καρκίνο συνυπάρχοντας μαζί του, συνομιλώντας με τον φόβο, ωριμάζοντας μέσα από τη συντριβή. Και δεν του εκχωρεί κανένα απολύτως δικαίωμα.
Η αφήγηση, ευθύβολη, απερίφραστη, με υποδόρια ειρωνεία, στηριγμένη σε σύντομα και σφιχτοδεμένα κεφάλαια, λειτουργεί ως πλοηγός μιας εσωτερικής διαδρομής. Ο μονόλογος της Κοντολέων, πυκνός, με σύντομες φράσεις γεμάτες υπονοούμενα και εσωτερική ένταση, ελίσσεται ανάμεσα στο λυρικό και το ωμά ρεαλιστικό, επιτυγχάνοντας μια σπάνια μορφή στοχαστικότητας. Η διείσδυση στις ενδόμυχες σκέψεις της Ήρας και η σύζευξη του παρελθόντος με το παρόν αποδίδουν τη νόσο ως χρονικό και ως δοκιμασία ταυτοτικού επαναπροσδιορισμού.
Κρίσιμο στοιχείο της αφήγησης είναι η απουσία κάθε μελοδραματικής έξαρσης. Αντ’ αυτής, η συγγραφέας επιλέγει μια οδό εγκράτειας, αφήνοντας τον αναγνώστη να βιώσει την πυρακτωμένη σιωπή, τις βαθιές ανάσες και τους εσωτερικούς μονολόγους. Ο αναγνώστης δεν λυπάται την Ήρα· συμπορεύεται μαζί της, αγγίζει τη μεταμόρφωσή της, νιώθει το ρίγος της επιβίωσης. Και χαίρεται κάθε φορά που καταφρονώντας την απειλή πετυχαίνει «δαγκωνιές του θανάτου», για να θυμηθούμε τον Ποιητή.
Η σχέση της Ήρας με τον Ρήγα, έναν σύντροφο που την αγαπά το ίδιο, ολόκληρη ή ακρωτηριασμένη, φέρνει στο προσκήνιο την ανθεκτικότητα της αγάπης στην αναμέτρηση με την απώλεια.
Η γραφή μετατρέπεται από καταγραφή σε κάθαρση. Η Ήρα αποφασίζει να γράψει, να μιλήσει για την ακρωτηριασμένη της φύση. Η λογοτεχνία αναλαμβάνει, όχι απλώς να εξιστορήσει, αλλά να εξορκίσει. Σε μια εποχή που ο καρκίνος εξακολουθεί να περιβάλλεται από φόβο, η Κοντολέων τολμά να γράψει ένα βιβλίο που νοηματοδοτεί και απενοχοποιεί κάθε φόβο, κυρίως, όμως, παρηγορεί και εμφυσά την ελπίδα.
Η Ήρα στον αστερισμό του καρκίνου είναι ένα μάθημα αξιοπρεπούς επιβίωσης. Μια υπόμνηση ότι η ζωή, ακόμη και στην πιο εύθραυστη μορφή της, παραμένει πολύτιμη, αρκεί να τη βιώσουμε με αλήθεια, με κατανόηση, με ευπρέπεια και κυρίως με όραμα την προσωπική άνοιξη.
(550 λέξεις)
Καθημέρινή 8/7/2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου