Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2017

«Εθνικός Κήρυκας» (Νέας Υόρκης)




Κώστια Κοντολέων στον «Εθνικό Κήρυκα»: «Η Ιστορία είναι ο μαέστρος στην ορχήστρα της ζωής»


Της Μαρίας Παπανικολάου.

Από τα πιο σημαντικά στη ζωή μας είναι να μιλάμε ή να εκφραζόμαστε όταν πραγματικά έχουμε κάτι να πούμε ή να δείξουμε. Δυστυχώς όμως γύρω μας υπάρχει πολύ «δήθεν» και πολύ… κουβέντα για το τίποτα. Ευτυχώς όμως υπάρχουν επιφανείς άνθρωποι που ξέρουν πότε να το… ανοίγουν και τι να λένε ή τι να γράφουν, όπως λέει και ο θυμόσοφος λαός.

Οπως η κυρία Κώστια Κοντολέων που αισθάνθηκε ότι έχει «κάτι ουσιαστικά να πει» και… γέννησε το «Μέσα από τις ζωές των άλλων». Ενα έργο «μιλάει για τους ανθρώπους που υπέστησαν τόσα δεινά, για τις ζωές τους που καταστράφηκαν, που ενώ δεν προξένησαν εκείνοι τα ιστορικά γεγονότα τα βίωσαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο πετσί τους. Για έναν ολάκερο κόσμο που πίστευε σ’ ένα καλύτερο αύριο που για κάποιους ίσως να μην ήρθε ποτέ!».

Ουσιαστικά η κ. Κοντολέων αναφέρεται στις ζωές των ανθρώπων του 20ού αιώνα που όμως εύκολα θα μπορούσαμε να τους αναγνωρίσουμε και σήμερα, γιατί ήταν άνθρωποι καθημερινοί, της διπλανής πόρτας και άνθρωποι που και σήμερα περνούν ένα ίδιο ή παρόμοιο Γολγοθά.

Κι επειδή στα «πιστεύω» της είναι πως «αν δεν ξέρουμε το παρελθόν μας δεν θα μπορέσουμε να χτίσουμε το μέλλον μας», γι’ αυτό δίνει το σύνθημα «να αναμετρηθούμε και με την μοίρα και με την κοινωνία, γιατί μόνον έτσι θα καταφέρουμε, ίσως, να επιβιώσουμε». Αλλωστε, όπως τονίζει η κυρία Κοντολέων «η Ιστορία σαν μαέστρος κουνά την μπαγκέτα στην ορχήστρα της και δίνει τον ρυθμό στις ζωές μας».

Παρατηρητής των γύρω μου

Κυρία Κοντολέων αποκαλύψτε μας πώς… άνθισε η ιδέα για το βιβλίο σας, «Μέσα από τις ζωές των άλλων»;

«Από μικρό παιδί παρατηρούσα τον κόσμο γύρω μου. Εβλεπα πράγματα που οι περισσότεροι δεν έβλεπαν, όχι γιατί ήταν αόρατα ή γιατί εγώ είχα υπερφυσικές ικανότητες. Εφταιγε η εμμονή μου στις λεπτομέρειες και σαν… σφουγγάρι ρουφούσα τα πάντα κι όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, το σφουγγάρι στραγγίστηκε κι έγινε η τελική επιλογή που κι αυτή με την σειρά της οδήγησε στην καταγραφή ενός ολάκερου αιώνα, του 20ού, που τον βάραιναν δυο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, ένας Εμφύλιος για την χώρα μας και αναταραχές σε όλα τα πλάτη και μήκη της Γης. Ηθελα να μιλήσω για τους ανθρώπους που υπέστησαν τόσα δεινά, για τις ζωές τους που καταστράφηκαν, που ενώ δεν προξένησαν εκείνοι τα ιστορικά γεγονότα τα βίωσαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο πετσί τους. Γι’ αυτούς έγραψα, τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας τόσο εύκολα αναγνωρίσιμους ακόμη και σήμερα. Γι’ αυτούς έγραψα που πάλεψαν με νύχια και με δόντια για να σταθούν στα πόδια τους μέσα από αντίξοες συνθήκες, για τις αυλές όπου συνωστίζονταν η απογοήτευση και τα όνειρα. Για έναν ολάκερο κόσμο που πίστευε σ’ ένα καλύτερο αύριο που για κάποιους ίσως να μην ήρθε ποτέ!».



Από το «Φεύγω» μέχρι το «Μέσα από τις ζωές των άλλων», μεσολάβησαν πέντε χρόνια. Μεγάλο «διάλειμμα» έτσι;

«Ξέρετε, γράφω όταν έχω κάτι ουσιαστικό να πω. Στο ‘Φεύγω’ ήθελα να μιλήσω για την καταπίεση στις σχέσεις των ανθρώπων, για την ανάγκη τους κάποτε για φυγή, για τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν και για τον λάθος δρόμο εξόδου που περιορίζει την όποια διαφυγή από τα προβλήματα, την πίστη σε ψευδεπίγραφες λύσεις που δεν αποτελούν σε καμιά περίπτωση απόδραση. Πέρασαν πέντε χρόνια όπως πολύ σωστά επισημαίνετε μέχρι την γέννηση ενός καινούργιου πονήματος εκ μέρους μου. Ηταν μια επώδυνη περίοδος για μένα, ήθελα να μην εμπλακώ ούτε με τους ήρωές μου, ούτε με τα ιστορικά γεγονότα, να παραμείνω ένας αντικειμενικός και αξιόπιστος παρατηρητής και πιστέψτε με δεν μου ήταν τόσο εύκολο. Εγώ είμαι παιδί μεταπολεμικό, όμως τα απόνερα όσων τρομακτικών συνέβησαν στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα έφτασαν ώς εμένα, βίωνα τα πάθη, τις απογοητεύσεις και τις ελπίδες ενός λαού που ήθελε να επιβιώσει, να προχωρήσει τη ζωή του, να δει καλύτερες μέρες. Το επόμενο βιβλίο μου θα γεννηθεί όταν και πάλι θα έχω κάτι ουσιαστικό να πω!!!».


«Hθελα να μιλήσω για τους ανθρώπους που υπέστησαν τόσα δεινά, για τις ζωές τους που καταστράφηκαν, που ενώ δεν προξένησαν εκείνοι τα ιστορικά γεγονότα τα βίωσαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο πετσί τους».
Λογική και έρωτας

Δυστυχώς ο έρωτας είναι τυφλός. Πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή των πρωταγωνιστών σας αν η λογική και το συναίσθημα συμπορεύονταν;

«Ναι ο έρωτας είναι τυφλός, μήπως τυφλή δεν είναι και η μοίρα των ανθρώπων, μήπως η συμμετοχή της στις ζωές μας είναι εντέλει όχι μόνον καθοριστική αλλά και καταλυτική; Φυσικά κι εμείς οι ίδιοι έχουμε τις ευθύνες μας, όταν βλέπουμε τον γκρεμό μπροστά μας μπορούμε ακόμη και την ύστατη στιγμή να λοξοδρομήσουμε από αυτόν και να σωθούμε. Αλλά η κοινωνία μας είναι γεμάτη από τέτοιες λάθος κινήσεις και εκτιμήσεις, και ναι οι ηρωίδες μου αφέθηκαν πράγματι να παρασυρθούν από τις δίνες που τις απειλούσαν. Αλλά αν αντιστέκονταν δεν θα ήταν οι ηρωίδες του ‘Μέσα από τις ζωές των άλλων’, θα ήταν ηρωίδες σε ένα άλλο μυθιστόρημα που δεν γράφτηκε ακόμα».

Μέσα από το βιβλίο σας παρουσιάσατε πολλά ιστορικά, κοινωνικά αλλά και πολιτικά γεγονότα. Παίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία της ζωής μας η Ιστορία, η κοινωνία και η πολιτική;

«Νομίζω πως είναι καθοριστικές. Η Ιστορία σαν μαέστρος κουνά την μπαγκέτα στην ορχήστρα της και δίνει τον ρυθμό στις ζωές μας, άλλοτε χαμηλότονα κι άλλοτε σε υπερβολικά κρεσέντο, οι πολιτικοί είναι οι μουσικοί που ακολουθούν τις οδηγίες του εκάστοτε μαέστρου με θρησκευτική ευλάβεια αλλά και με πολλά φάλτσα που στερούν την μουσική σύνθεση από την αυθεντικότητά της, κι εδώ έρχεται το μουσικόφιλο κοινό, η κοινωνία εντέλει, στο χέρι της είναι αν θα σηκωθεί να φύγει από την συναυλία διαμαρτυρόμενη ή θα παραμείνει αγνοώντας τα φάλτσα για να χειροκροτήσει και να επιβραβεύσει τους μέτριους έως και ατάλαντους μουσικούς της ορχήστρας».

Οι πρωταγωνίστριές σας έζησαν «σκληρή» ζωή. Ηταν κάτι που θα θέλατε να αλλάξετε; Αν το ξαναγράφατε θα δίνατε διαφορετική τροπή;

«Οι πρωταγωνίστριές μου έζησαν όντως ‘σκληρή ζωή’ όμως ήταν οι ίδιες οι εποχές, το ίδιο σκληρές και απάνθρωπες. Ρίχτηκαν σε αρένες γεμάτες άγρια θηρία και έπρεπε να καταφέρουν το ακατόρθωτο, να επιβιώσουν και να βγουν με όσο το δυνατόν λιγότερα τραύματα από αυτές. Οχι, αν το ξαναέγραφα το συγκεκριμένο μυθιστόρημα δεν θα άλλαζα τίποτα, γιατί θα ήταν σαν να μην περιέγραφα τον 20ό αιώνα αλλά μια ειδυλλιακή περίοδο της Ιστορίας, δεν ξέρω αν υπήρξε ποτέ μια τέτοια, νομίζω πως όχι, που οι άνθρωποι είχαν το πάνω χέρι στις ζωές τους δημιουργώντας ιδανικές κοινωνίες και ευτυχισμένους ανθρώπους. Ο 20ός αιώνας πάντως δεν ανήκε σ’ αυτές!».

Αναμέτρηση με τη μοίρα

Το βιβλίο σας εξιστορεί τα γεγονότα δείχνοντας όμως τις συνέπειες που είχαν στις ζωές των ανθρώπων. Πιστεύετε ότι είμαστε έρμαια της μοίρας μας και της κοινωνίας μας;

«Ναι το πιστεύω. Αλλά όπως είπα σε μια προηγούμενη απάντησή μου, μπορούμε και πρέπει να αναμετρηθούμε και με την μοίρα και με την κοινωνία, μόνον έτσι θα καταφέρουμε ίσως να επιβιώσουμε».

Η ζήλια ανάμεσα στις αδερφές είναι καταστροφική και ψυχοφθόρα. Η ζήλια θα περίμενε κανείς ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει στο ίδιο αίμα. Μήπως τελικά, αυτό το «είδος» ζήλιας είναι και το πιο επικίνδυνο;

«Η ζήλια που υπήρχε ανάμεσα στις αδερφές Φωτεινή και Δέσπω ήταν καταστροφική, ψυχοφθόρα, αλλά όχι μοιραία. Η ζήλια θα περίμενε κανείς ότι δεν θα μπορούσε να ενυπάρχει σε άτομα του ιδίου αίματος, της ίδιας οικογένειας. Σίγουρα αυτό το ‘είδος’ ζήλιας είναι το πιο επικίνδυνο. Γιατί γίνεται η αιτία να δοκιμαστούν συνειδήσεις, συναισθήματα και να φτάσουν στην αποδόμηση του κοινού αίματος που συνδέει τάχα τα μέλη κάθε οικογένειας και εδώ μπαίνει πλέον η κοινωνία με τα όποια ταμπού και αγκυλώσεις και τα όρια ανάμεσα στον θύτη και στο θύμα γίνονται δυσδιάκριτα».





Η Πέτρα παρά τα δύσκολα παιδικά της χρόνια -που μόνο παιδικά δεν θα μπορούσε κάποιος να τα χαρακτηρίσει- κατάφερε κατά την πορεία της ενηλικίωσής της να ξεφύγει από τις ζωές των άλλων. Τελικά τι εστί η Πέτρα; Μήπως καθρεφτίζει την Ελλάδα μας, που κατάφερε, τελικά, να σταθεί στα πόδια της στην Μεταπολίτευση; Ετοιμάζετε κάτι άλλο αυτή την περίοδο; Αν ναι βάλτε μας στο… κλίμα.

«Η Πέτρα είναι ο καινούργιος αιώνας, ο εικοστός πρώτος, που αφήνει πίσω του τον εικοστό με όσα καταστροφικά κουβάλησε στην πορεία των εκατό χρόνων του. Πολέμους, κοινωνικές και οικογενειακές αγκυλώσεις, απαγορεύσεις, και κάθε είδους πιέσεις και εξαρτήσεις σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας. Η Πέτρα κατόρθωσε να σπάσει τελικά αυτό που συνέβαινε και που ίσως ακόμη σε λιγότερο βαθμό να συμβαίνει ακόμη και σήμερα, την εμπλοκή της δικής της ζωής στις ‘Ζωές των άλλων’ στα θέλω και τα πρέπει τους και να ζήσει ελεύθερη όπως εκείνη ήθελε σ’ έναν κόσμο που τα πάντα άλλαζαν και οι κοινωνικές προκαταλήψεις αποδυναμώνονταν. Οπως έχω ήδη αναφέρει, η γονιμοποίηση ενός καινούργιου μυθιστορήματος δεν έχει ακόμη συντελεστεί, ωστόσο μέσα μου κονταροχτυπιούνται ιδέες και σκέψεις. Ποια θα νικήσει δεν το ξέρω. Αλλά θα το μάθω όταν θα γίνει από την πλήρη κατάληψή της στη ζωή μου!».

Πέρα από τη συγγραφή βιβλίων έχετε υπάρξει και μεταφράστρια. Ποιο από τα βιβλία που έχετε μεταφράσει σας έχει κερδίσει και για ποιο λόγο;

«Αγαπώ το μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων που έχω μεταφράσει, αλλά εκείνο που με στιγμάτισε ήταν η ‘Τριλογία του Κόσμου’, του Φίλιπ Πούλμαν. Ενα από τα πιο συναρπαστικά βιβλία ως προς το θέμα του, τις ιδέες του και την γλώσσα του, γραμμένο από έναν σημαντικότατο και πολυβραβευμένο συγγραφέα».

Εκ φύσεως αισιόδοξη

Δυστυχώς η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Πώς βλέπετε την κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα και οι Ελληνες;

«Η παγκόσμια Ιστορία είναι γεμάτη σκοτεινές περιόδους και η Ιστορία της Ελλάδας γεμάτη αναταραχές και δύσκολες καταστάσεις. Αλλά επειδή είμαι από την φύση μου αισιόδοξο άτομο, γιατί έτσι μόνο μπορώ να επιβιώσω, θέλω να πιστεύω πως το σκοτάδι ακολουθεί πάντα το φως, και σ’ αυτό προσβλέπω εγώ».

Η Ομογένεια έχει μια λατρεία στην Ελλάδα αλλά και στις μνήμες του παρελθόντος. Θεωρείτε ότι γνωρίζοντας το παρελθόν χτίζουμε το μέλλον μας;

«Πιστεύω πως οι ρίζες των ανθρώπων όπου κι αν βρουν εύφορο έδαφος να φυτρώσουν θα κουβαλάνε μέσα τους εκείνη την αρχική ρίζα από την οποία ξεκίνησαν όλα. Γι’ αυτό η γνώση του παρελθόντος κάθε λαού είναι καταλυτική για την μετέπειτα πορεία του. Αν δεν ξέρουμε το παρελθόν μας δεν θα μπορέσουμε να χτίσουμε το μέλλον μας, όπως πολύ σωστά λέτε.

Και τέλος, η γλώσσα και η γραφή μας είναι η μεγάλη ευθύνη που κουβαλάμε εμείς οι Ελληνες και η καλύτερη προίκα για τα παιδιά μας; Τι θα συμβουλεύατε τους ομογενείς μας σ’ αυτό το θέμα;

«Να κρατήσουν την γλώσσα και την γραφή της πατρίδας τους, και να είναι περήφανοι και για τις δυο. Με όλα τα ελαττώματα και τα λάθη μας οι Ελληνες κουβαλάμε μια μοναδική Ιστορία και μια γλώσσα που δεν θα πάψει ποτέ να υπάρχει, γιατί είναι αυτή που γέννησε έναν πολιτισμό που πάνω του στηρίχτηκαν άλλοι αργότερα».

Ευχαριστώ για την φιλοξενία.